शीव चुनाभट्टी

पाकिजा सिनेमा अनेक चांगल्या पैलूंमुळे गाजला, इतका लोकप्रिय कसा झाला, त्याचे उत्तर त्या सिनेमातील अनेक उत्तम नाट्यपूर्ण प्रसंगाचे तितकेच कल्पक प्रतिभावान चित्रिकरणात आहे. मग त्यात त्या प्रसंगातील कलाकारांचा अभिनय, संगीत,पार्श्व संगीता इतकेच पार्श्वभूमीतील सर्व तपशील आणि हालचाली सर्व काही येते.

मी “चलते चलते यूॅंही कोई”हे गाणे पाहात व ऐकत होतो. त्याचे दृश्य इतके प्रभावीपणे बारिक सारीक तपशीलांसह केले आहे की प्रत्येक वस्तु एकमेकांस व नवाबी शौकिन वातावरणास पोषक व उठावदार करते.

पाकिजा गाणे म्हणत असते तेव्हा ती नंतर सहज उठून पदन्यास करीत चालेल ह्याची कल्पनाही लगेच येत नाही. गाण्यांच्या ओळींना हाताची व आपल्या पायाकडे व मध्येच समोरच्या आश्रयदात्याकडे पाहिले न पाहिल्यासारखे करत ती कथेतील हकीकत सांगत उठते!

सुरवातीपासून तिच्या पाठीमागे असलेल्या कमानीखाली दोन नर्तिका सुरेख हलक्याशा हालचालीतून शब्दांना अभिनय देत असतात. पण त्या, नायिकेचा प्रभाव कमी न करता तिला उठाव देत असतात.
संगीत, सारंगी,तबल्याचा ठेका, पाकिजा गाण्यातून सांगत असलेल्या घटनेला, भावनांना इतके बोलके करतात ! तरीही दिग्दर्शकाने प्रेक्षकांची नजर पाकिजावरच राहिल ह्याचीही सहजतेने दक्षता घेतली आहे. अभिनयातील,प्रसंगातील वास्तवही,दिग्दर्शकाने मध्येच शौकीन आश्रयदात्याला आपली पहिली औपचारिक बैठक सैल करून लोडावर रेलायला लावून जपले आहे. नंतर पाकिजा तिच्या घडून गेलेल्या गोड प्रसंगाच्या आठवणीत रमून दालनाच्या मागील बाजूच्या कारंजाच्या शतधारांकडे जाते; ह्या कारंजाच्या धाराही उसळत वर येत नाहीत. नेहमीच्या वेगानेच शांतपणे वरून खाली येत असतात. तिथली प्रकाश योजनाही सौम्यच आहे. आता पाकिजा फिरून मुख्य दालनात येताना मधल्या मोठ्या नक्षीदार कमानीमध्ये व बाजूच्या दोन लहान कमानीत त्या नर्तिका नाचत आहेत हा भागही सुंदर साधला गेला आहे.

पाकिजा, ‘ये चिराग बुझ रहे है’ ही ओळ म्हणते, ती ओळ जेव्हा वरच्या सुरांत मिळत जाते तेव्हा पाकिजा चित्रपटातील मुख्य पात्रांपैकीच एक असलेल्या त्या ‘आगगाडीचा आवाज व ती हृदयाला भिडणारी तर कधी विव्हळ करणारी शिट्टी’ आर्ततेने तितकीच हृदयाला भेदत वाजत जाते. शिट्टीच्या आवाजाबरोबरच गाडी पुढे गेल्याचे जाणवते व एका असफळ प्रेमाचे दिवे विझत आले आहेत ….. विझत चालले…विझले…

पाहाण्यासारखे हे गाणे आहे. ऐकत तर होतोच पण नंतरही ते ‘ये चिराग बुझ रहे है’ची व्याकुळता मागे राहातेच…

मोजक्याच सर्व दृष्टींनी उत्तम असलेल्या सिनेमांपैकी एक पाकिजा होता आणि आज सुद्धा तो उत्तम आहे.
Enjoy न म्हणता अनुभवा म्हणतो.