रेडवुड सिटी
पावसाचे ढग येत होते, आले तसे जात होते,
थेंबाचेही नाव नव्हते; गावाकडे न बघता जात होते।.
काळे भोर दिसत होते पण पाऊसपाणी त्यात नव्हते।
आले आले ढग म्हणत लोक आशेने पाहात होते.
पण ढगांवर आमच्या गावाचे नाव लिहिले नव्हते.
गेल्या साली असेच होते सारे गाव कोरडेच होते.
विहिरी खोल केल्या,काढता तितका गाळ काढला
नदी-वाळूत बिळं खणून ओंजळीत पाणी भरू लागले.
चारा कडबा आता कुठला,पानं काटे ओरबडून झाले;शेळ्या कोंबड्या गायी वासरांचे एक्सरे उभे राहिले.।
तरणी ताठी बायापुरुष खेडे पाडे सोडून दूर गेले ।
आजोआजी माय लेकरं गाय वासरं तिथेच राहिले.
माळरानांतून किती धोंडे दगडं वर आली,
गावाचीही गालफडं सगळी हाडं वर आली.।
हपशीने हाय खाल्ली, विहिर गेली खोल खोल तिचा थांग नाही।
गावाची बुबळंही तितकीच खोल खोल जातच राहीली!
पावसाचे ढग येत होते आले तसे जात होते…
आले तसे जाऽऽत होते…जातच होते…जातच होते !
दुष्काळात श्रावणाचा महिना!
सांगायचे काय तर गावात दुष्काळ पडला होता. खायला कुठे तरी झाडपाला असेल पण प्यायला पाणी नव्हते ! ह्याच गावात एक गरीब आई आणि तिची मुलगी राहात होती. काही दिवस लोक कसेतरी ढकलत होते. असेल नसेल ते किडुक मिडुक मोडून भागवत होते. तसेच ह्या मायलेकींचेही चालले होते..
दुष्काळ जास्त जास्तच भयंकर होऊ लागला. उन कायमचे रणरणू लागले. पाणी संपल्यातच होते. लोक दूर दूर जाऊन कुठल्या तरी विहिरीतून, हपशीतून एखादे लहान मडकेभर पाणी मिळवत. पण फार फार आटारेटा करावा लागे. ही मुलगीही पाण्यासाठी अशीच हिंडून कसेबसे ते मडके भरून आणत असे. वाटेत कोणी गयावया करून पाणी मागितले तर ती बिचारी मडक्यातले घोटभर का होईना देत असे. घरी येईपर्यंत ती इतकी थकून गेली असे की आल्यावर मटकन खालीच बसे. पण तरीही बळ एकवटून ती अगोदर आपल्या आईला पाणी देई. मग आपण घोट दोन घोट प्यायची.
घरातल्या सर्व चीज वस्तु विकून झाल्या.आता तर खायलाही काही नव्हते. प्यायला पाणीही मिळणे मुष्किल होऊ लागले. पाण्यासाठी आता दोन दोन चारचार मैल फिरावे लागे. तरीही,मिळाले तर मिळाले,नाही तर नाहीच अशी स्थिती आली. पण जेव्हढे मिळेल तितके, अर्धे मुर्धे मडके भरलेले जर कुणी केविलवाण्या नजरेने तिच्याकडे पाहिले तरी ती थेंब दोन थेंब तरी आपल्या मडक्यातले पाणी देतच असे. काही दिवस असेच गेले. आई तर आता पडूनच असे. पोट खपाटीला आणि डोळे खोल गेलेले अशी तिची अवस्था होती.
मुलगी पाण्यासाठी हिंडायची. उन तळपतच असे. पाय भाजायचे.अंगात शक्ती नव्हती. पाय चटचट भाजले तरी ते उचलायचेही त्राण नव्हते. पण मुलगी वण वण करून पाणी आणायची. वाटेत तिला एक भिकारी धुळीत पडलेला दिसलेला.तोंड उघडे, डोळे उघडे पण बुबुळं अर्धी वर गेलेली. मधूनच हात झाडायचा तर मध्येच एक पाय हळू वर सरकवत ेकै असे. मुलीला काय करावे समजेना. तिने त्याच्या तोंडात पाणी घातले. त्याचे डोळे नेहमी सारखे दिसू लागले. त्याने आपला हात अगदी हळू हळू किंचित वर केल्यासारखा केला. डोळ्यांनीच जा म्हणाला. मुलगी घाबरून गेली होती.
घर अजून लांब होते. एक एक पाय ओढत खुरडत खुरडत चालली होती. तिच्या बरोबर एक मरतुकडं कुत्रंही तिच्यासारखच पाय ओढत,जीभ बाहेर काढलेली पण ती ल्हा ल्हा करण्याचीही ताकद नसलेलं; निस्तेऽज डोळ्यांनी चाललं होता. थोडा वेळ गेला. मुलीलाही चक्कर येतेय वाटत होती. आपल्या जीवापेक्षा मोलाचे असलेले ते अर्धे अधिक भरलेले पाण्याचे मडके सांभाळत ती आता पडलीच जणू अशी बसली. डोळे मिटून घेतले. जरा वेळाने डोळे उघडून पाहिले तिने तर तिला ते कुत्रं दिसेना. जमिनीवरच्या वाफेच्या लाटांतून ते तिला चार पाच पावलांवर पडलेले दिसले. त्याची स्थितीही भिकाऱ्यासारखीच झाली होती. तिला पुढे जाणे भागच होते. गेली. कुत्र्याने केविलवाणे नजरेने तिच्याकडे पाहिले. तिने त्या कुत्र्यालाही पाणी पाजले. मडकं घेऊन निघाली.
गाव जवळ येऊ लागले.गावाच्या वेशीतून ती आत आली. झोपडीच्या तोंडाशी बसलेल्या बाईने हातानेच तिला बोलावले. मुलगी जवळ गेल्यावर त्या बाईने हाताची ओंजळ तोंडापुढे धरून ती मुलीकडे डोळे वर करून आशाळभूतपणे पाहू लागली. मुकाटपणे मुलीने मडक्यातल्या पाण्याची धार बाईच्या ओंजळीत भरली. आपले मडके रिकामे झाल्याने रडवेली झालेली मुलगी घराकडे निघाली. पण मडके होते तितकेच अर्धे मुर्धे भरलेले ! तिला जाणवले पण मरण बरे इतकी ती मेल्यासारखी थकून गेलेली मुलगी मडक्याकडं लक्ष न देता चालली.
घर आलं. आईला पाणी द्यायचे तेव्हढ्यात शेजारची भागाक्का म्हणाली, “पोरी पोटभर कुठलं पानी आता; घोटभर बी असलं तरी चालंल. त्ये बी नसलं तर थ्येंब असला तरी चालंल.पन द्ये.जीभ तरी वली व्हईल गं माझ्ये लेकरा!” मुलगी तिला पाणी देऊ लागली. ओंजळभर भागाक्का प्याली. “तुझे मायऽला बी द्ये पोरी,” भागाक्का म्हणाली. मुली मनात म्हणाली. आता मडक्यात पाणी कुठं असणार? पण हे काय! घरात जातांना पुन्हा मडकं तितकच भरलेलं! मुलगी आईला पाणी देणार तेव्हढ्यात दाराशी एक जख्ख म्हातारा मुलीला हाताची ओंजळ करून खुणेनेच प्यायला पाणी मागू लागला. त्याला ती पाणी देणार इतक्यात त्या म्हाताऱ्याने ते मडकेच तिच्या हातून हिसकावून घेतले! आणि आणि…ते डोक्यापर्यंत नेऊन चक्क उलटे करून पाणी खाली ओतून दिले!
ते पाहून मुलगी किंचाळत म्हणाली “अरे म्हाताऱ्या ह्ये काय केलंस रे तू?” इतके म्हणून ती रडत ओरडू लागली. त्या एका क्षणार्धात वरून पावसाच्या धारा पडू लागल्या! पाऊस पडू लागला! ! हे काय होतंय?! हे काय! ह्या विचारातच मुलगी होती.ते सगळं पाहात असलेली तिची आई,शेजारची भागाक्काही बाहेर येऊन,” ह्यो बया! ह्ये काय गं ? ह्ये का गं? अगं मुली ह्ये कसं झालं? म्हणू लागली. मुलगी त्या म्हाताऱ्याला पाहू लागली. जोरदार पावसाच्या पडद्यात म्हातारा कुठेच दिसेना. कुणालाच दिसेना! कुणालाच दिसेना!