हेमिंग्वेची बायको स्वित्झर्लंडहून परत आली ती फक्त हातातल्या एका लहानशा बेगेनिशी ! हेमिंग्वेने काही विचारण्या अगोदरच तिने इतर सर्व बेगा सामान-सुमान चोरीला गेल्याचे सांगितले. हेमिंग्वेच्या तोंडून एक शब्द फुटेना.

१९२२ साली हेमिंग्वेची बायको Hadley आपल्या भल्या मोठ्या बगासह स्वित्झर्लंडला चालली होती. एका बेगेत हेमिंग्वेने लिहिलेले सर्व लिखाण होते. इतर सामानाबरोबर ती ट्रंकही चोरीला गेली ! उमेदीच्या वर्षांत केलेले सगळे लेखन गेले. ही घटना त्याच्या मनात कायमचे घर करून राहिली .

Ezra Pound आणि Gertrude Stein ह्या सारख्या त्याच्या मित्र-मैत्रिणीने त्यावेळी हेमिंग्वेला धीर दिला. “जे काही लिहिले होतेस ते विसरून जा. पुन्हा नव्याने लिहायला सुरुवात कर.” असा मोलाचा सल्लाही दिला.

आपले सर्व लिखाण चोरीला गेल्याचे बायकोकडून समजल्यावर हेमिंग्वेला राहवेना. तो लगेच पुन्हा स्वित्झर्लंडच्या प्रवासाला निघाला. त्याने वाटेत ठिकठिकाणी कसून चौकशी केली. तपास केला. पण त्याच्या हाती काही लागले नाही. आपण लिहिलेला कागदाचा कपटा न कपटानाहीसा झाला याची पुरती खात्री पटल्यावर तो परत आला.

“घरी परत आल्यावर मी काय केले ते मला चांगले आठवते ” असे हेमिंग्वे म्हणतो पण त्याने काय केले ते मात्र कुठेही लिहिले नाही. तो संतापाने चिडला, चडफडला की त्याने राग दुसऱ्यांवर काढला; का निराश होऊन तो सुन्न बसून राहिला; मनाला बसलेला धक्का, दु:ख त्याने दारूच्या पेल्यामागून पेल्यांत बुडवले किंवा दु:खाने रडला, आक्रोश केला ते कुणालाच समजणार नाही.

खूप वर्षानंतर ह्याविषयी तो म्हणाला,”मेंदूची शस्त्रक्रिया करून ती आठवण नष्ट करता येणार असती तर तशी शस्त्रक्रियाही मी करून घेतली असती.”
वाचकांचे दैव बलवत्तर म्हणून हेमिंग्वेने आपल्या हितचिंतक मित्रांनी दिलेला सल्ला ऐकला . नव्या हुरुपाने त्याने पुन्हा लिहायला सुरवात केली.
मुलाचे पाय पाळण्यात दिसतात असे म्हणतात. तसे लेखकाच्या प्रतिभेच्या पाऊलखुणा शाळेच्या नियतकालिकात दिसत असाव्यात . हेमिंग्वे हायस्कूलमध्ये असताना शाळेच्या नियतकालिकाचा आणि वार्तापत्राचा तो लेखक आणि संपादकही होता. शाळेतून बाहेर पडल्यावर त्याने काही दिवस वार्ताहराचेही काम केले .
पहिल्या महायुद्धात तो लष्करात भरती झाला. तिथे तो रुग्णवाहिका चालक होता. त्याला इटलीच्या आघाडीवर पाठवले. तिथे लढाईत त्याला गोळी लागली. हेमिंग्वे गंभीर जखमी झाला होता. पण तशाही अवस्थेत, खंदकात पडलेल्या जखमी सैनिकाला खांदयावर घेऊन त्याने त्याला इस्पितळात आणले. ह्या धाडसी कृत्याबद्दल इटलीने हेमिन्ग्वेला शौर्यपदक दिले. युद्ध आघाडीवरून जखमी होऊन परतलेल्या हेमिंग्वेला कही महिने रुग्णालयात काढावे लागले .

युद्धाच्या अनुभवावर त्याने आपली गाजलेली फेअरवेल टू आर्मस Farewell To Arms ही कादंबरी लिहिली. त्यानंतर तो काही काळ पत्रकार म्हणून काम करत होता. या बाबतीत हेमिंग्वेचे मार्क ट्वेन याच्याशी साम्य आढळते. मार्क ट्वेन प्रमाणेच कादंबरीकार म्हणून प्रसिद्धीला येण्यापूर्वी हेमिंग्वेही वार्ताहर होता.

१९३७ मध्ये हेमिंग्वे स्पेनच्या युद्धात परदेशी वार्ताहर म्हणून आघाडीवर गेला .ह्या युद्धाच्या अनुभवाची परिणितीही एका प्रख्यात कादंबरीत झाली. १९४० साली हेमिन्ग्वेची सर्वांना माहित असलेली फॉर हूम द बेल् टोल्स ही कादंबरी प्रकाशात आली. ह्यावर निघालेला सिनेमाही लोकप्रिय झाला होता.
दुसऱ्या महायुद्धातही तो वार्ताहर म्हणून गेला. नॉर्मंडीच्या महाप्रचंड मोहिमेत तो होता . फ्रान्समधील प्रतिसरकारच्या एका अत्यंत लहानशा तुकडीचे पुढारीपण करत इतर विजयी सैनिकांबरोबर त्याने पारीसमध्ये प्रवेश केला .

हेमिंग्वेचे वडील डॉक्टर होते. वाङ्ग्मय , इतिहास हेही त्यांचे आवडीचे विषय होते . त्याशिवाय ते शिकारीलाही जात. मासेमारीचाही छन्द जोपासत होते. उघड्या वातावरणातील जगण्याच्या ह्या आवडी निवडी हेमिंग्वेमध्येही उतरल्या होत्या.

हेमिंग्वेची आई फार कजाग होती. आपल्या नवऱ्याला ती वाटेल तसे टाकून बोलायची. सारखे त्याला टोचून बोलायची. हैराण करायची. हेमिंग्वेचे वडील तिचे असले हे भांडकुदळ स्वभावाचे वागणे बोलणे, तिचा संताप, चिडचिड सहन करायचे. पण अखेर असह्य होऊन त्यांनी आत्महत्या केली.

हेमिंग्वे आपले गाव, घराभोवातीचा परिसर ह्याविषयी लिहिताना म्हणतो, “Lawns were wide and minds were narrow.” “घरे मोठी पण मने कोती.” हे लिहिताना हेमिंग्वेच्या डोळ्यांसमोर त्याची आईच असावी!

हेमिन्ग्वेला डोंगर- दऱ्यातून, रानावनातून भटकणे , शिकारीला जाणे , समुद्र , मासेमारीची आवड मुष्टियुद्ध करणे ह्या गोष्टी फार आवडत असत. आपल्या वडलांकडून त्याला साहित्याची आवड मिळाली तसेच त्यांच्याकडून राकट आयष्य जगण्याचा गुणही प्राप्त झाला असावा. अशा अनुभवातूनच त्याची Old Man and the Sea ही नोबेल पारितोषिक विजेती कादंबरी निर्माण झाली असणार.

हेमिंग्वेच्या वडलांप्रमाणेच हेमिंग्वेच्या बहिणीने आत्मत्या केली. स्वत: हेमिन्ग्वेनेही आत्महत्या केली. त्याहून दु:खाची गोष्ट अशी की हेमिंग्वेच्या नातीनेही आत्मघातच केला! हेमिंग्वेच्या बहुतेक सर्व कादंबऱ्या नावाजल्या गेल्या . त्यावर निघालेले चित्रपटही तितकेच यशस्वी झाले. त्यामुळे हेमिंग्वेचे नाव सर्वसामान्यालाही माहित झाले . साहित्याचे जगातील सर्वोच्च पारितोषिक मिळून मोठा गौरव झाला . यश लाभले, कीर्तिहि मिळाली.

हेमिंग्वेचे एक वचन इथे सांगण्याचा मोह आवरत नाही. इतर काही न लिहिता असे एखादे वचन लिहूनही तो मोठा ठरला असता. “All things truly wicked start from innocence.” आपण ह्यावर जितका विचार करू तसे आपल्याला हे केवळ वाक्य अथवा वचन न वाटता ते गहन गूढ गभीर अर्थाचे एक सूक्त आहे असे वाटू लागेल. हेमिंग्वेचे मानवी स्वभाव, विचार, कार्यकारणभाव यांचे किती सखोल चिंतन असेल याची आपण कल्पना करू शकतो.

हेमिंग्वे प्रत्येक गोष्टीत स्वत:ला पूर्णपणे झोकून देऊन आयुष्यात रस घेत जगला. प्रतिभावंत, मुक्तपणे स्वच्छंदात जगणारा, मानमरातब, नावलौकिक लाभलेल्या हेमिंग्वेचा असा दुर्दैवी शेवट व्हावा हे समजल्यावर आपण वाचक हळहळण्या शिवाय काय करू शकतो !