हा कथानुभव साधारणत: १९३०;३५च्या काळातील आहे. पोलंड मधील प्रॉश्निक खेडेगावातील रब्बाय सॅम्युअल शपीरा ह्याला लोक फार मान देत असत. तो लहान गावाचा असला तरी आजूबाजूच्या अनेक गावातील लोक त्याला आदराने ओळखत. त्याच्या विषयी आदर होता तो धर्मगुरू म्हणूनच नव्हे तर तो एक दयाळू आणि सर्वांविषयी आपुलकी असलेला माणूस म्हणून होता.

रब्बय शपिरा बाहेर पडला की समोरून येणाऱ्या, आजूबाजूने जाणाऱ्या म्हणजे सर्वांना, मग तो ज्यू असो की नसो, जो भेटेल त्याला ‘राम राम’ करायचा. शापिराच्या वाटेवर हर्र म्युलर नावाचा मोठा शेतकरी होता. फिरायला जाताना रोज त्याला म्युलर आपल्या शेतात उभा असलेला दिसायचा.सॅम्युअल शपिरा मोठ्या उत्साहाने आपल्या खणखणीत आवाजात ‘गुड मॉर्निंग हर्र म्युलर’ म्ह्णायचा.

सुरवातीला रब्बायची भेट झाली तेव्हा हर्र म्युलर शपिराच्या उत्साही नमस्काराला अगदी थंडपणे,कसलाही प्रतिसासाद न देता मरव्खपणे उभा असे. कारण त्या गावच्या लोकांचे व ज्यू लोकांचे संबंध फारसे चांगले नव्हते. कोणाशी मैत्री असेल तर अगदी तुरळक. पण ह्याचे रब्बायला काही वाटत नसे. तो आपल रोज आनंदाने सर्वांनाच नमस्कार करीत पुढे जात असे.

काही दिवसांनी रब्बायची सवय केवळ औपचारिक, वरवरची नाही. तो सर्वांना मनापासून नमस्कार करतो अशी खात्री पटल्यावर तो मोठा शेतकरी हर्र म्युलर रब्बायच्या नमस्काराला, न बोलता का होईना, फक्त हॅटच्या कडेला स्पर्श करून किंचित हसल्यासारखा करायचा.

हा नित्योपचार काही वर्षे चालू होता. नंतर पुढे रोज सकाळी शपिरा ओरडून, “गुड मॉर्निंग्,हर्र म्युलर” म्ह्णायचा तेव्हा म्युलरही मोठ्याने ,”गुड मॉर्निंग्, रब्बायनर!” म्हणतसे. असे बरीच वर्षे चालू होते. पण जर्मन नाझी सैनिक पोलंडमधे घुसले आणि परिस्थिती पालटली.

रब्बाय सॅम्युअल शपिरा त्याचे सर्व कुटुंब आणि गावातल्या सर्व ज्यूंना पकडले. ह्या छावणीतून त्या छावणीत रवानगी होत होत शपिरा अखेर ऑश्टविट्झमध्ये पोचला. आगगाडीतून उतरवले तसे त्याला एका रांगेत उभे करण्याचा हुकूम झाला. रांगेत तो पाठीमागे होता. तिथून त्याला कमांडंट आपला दंडुका डावीकडे उजवीकडे हलवतो आहे दिसले. रबायला महित होते दंडुका डावीकडे वळला की मृत्युच्या रांगेत, मरणाची वाट पहात उभे राहायचे. उजवीकडे वळला की आणखी काही काळतरी जिवंत राहाण्याची संधी असते.

रांग पुढे सरकत होती. कमांडंट आपला दंडुका बरेच वेळा डावीकडे हलवत होता. मध्येच केव्हा उजवीकडे! रब्बाय सॅम्युअल आपल्या दैवाचा विचार करत होता. बॅटन कुठे फिरेल? ह्या कमांडंटचे सामर्थ्य केव्हढे आहे. हजारो लोकांना मृत्युच्या दाढेत ढकलण्याचे किंवा जिवंत ठेवण्याचे केवळ त्याच्या इच्छेवर होते!

शपिराच्या पुढे एकच राहिला होता. त्याला धाकधुक होती. शपिराची पाळी आल्यावर रब्बाय थेट त्या कमांडंटकडे पाहून हळू आवाजात म्हणाला ,”गुड मॉर्निंग, हर्र म्युलर”. कमांडंट हर्र म्युलरचे डोळे स्थिर आणि त्याचा ठाव लागू न देणारे होते. पण त्या कोरड्या ठक्क डोळ्यांत क्षणभर, अगदी निमिषार्ध तरी चमक दिसली. “गुड मॉर्निंग, रब्बायनर”, म्युलर शांतपणे म्हणाला. आपला दंडुका त्याने पुढे नेला आणि…. मोठ्याने “र्राइट्ट्”म्हणत बॅटन उजवीकडे वळवला!

[Based on stories from the book: Small Miracles: Extraordinary Coincidences from Everyday Life]